Hermanus Kral (1661) en Anna van der Laan (1674)

De Leidse periode van het geslacht Kral(t) begint op 21 april 1702, als Hermanus Kral en Anna van der Laan in ondertrouw gaan.

 

Pagina uit het huwelijksregister waarop wordt vermeld dat Hermanus Kral(s) en Anna van der Laan op 21 april 1702 in Leiden ondertrouw zijn gegaan.

 

De jonge jaren van Anna
Anna werd op 1 april 1674 in de Hooglandsche kerk gedoopt als het tiende kind van Dirck van der Laan en Geertgen de Jonghe. Ze groeide op in een groot gezin, naast elf broers en zussen waren er twee halfzussen en een stiefzus uit een eerder huwelijk van Dirck van der Laan. De kindersterfte was in die tijd echter groot. Veel kinderen zijn al op jonge leeftijd overleden, van de vijftien kinderen hebben waarschijnlijk alleen Anna en haar broer Cornelis (1671) de volwassen leeftijd bereikt.

 

Hierboven: Doopakte Anna van der Laan, 1674, Leiden

 

Links: Doopakte Herman Crall, 1661, Kelzenberg

 

De jonge jaren van Hermanus
Over de jonge jaren van Hermanus is tot nu toe weinig bekend. Volgens de huwelijksakte is hij afkomstig uit Ouderkercken. Er zijn echter veel plaatsen met deze of een vergelijkbare naam, zowel in Nederland als in het buitenland en de akte geeft niet aan waar deze plaats lag. Er zijn echter veel aanwijzingen dat deze Hermanus Krall dezelfde persoon is als het kind Herman Crall dat op 24 april 1661 werd gedoopt in de Duitse plaats Kelzenberg als zoon van Jan Krall en Meriken Beckers. Vlakbij Kelzenberg ligt de plaats Odenkirchen. De middeleeuwse naam van deze plaats is Ouderkercken. In 1661 was er geen protestantse kerk in dit het dorp en werd er voor dopen, trouwen ben begraven uitgeweken naar protestantse kerken in de omgeving. Tegenwoordig is Odenkirchen geen zelfstandige gemeente meer, maar een voorstad van Mönchengladbach.

 

Vestiging van Hermanus Kral in Leiden.

Het is niet duidelijk wanneer en waarom Hermanus is vertrokken naar Leiden; vooralsnog ontbreekt informatie uit de periode tussen het dopen in Kelzenberg en het huwelijk in Leiden. Had het mogelijk te maken met de situatie in het gebied rond Odenkirchen door de Dertigjarige oorlog? Na de vrede van Westfalen (1648) kwam het dorp onder het gezag van de bisschop van Münster te liggen en hoewel er formeel sprake was van godsdienstvrijheid, hadden protestanten het er niet gemakkelijk. Het kan echter ook zijn dat zoeken naar werk een rol heeft gespeeld bij het vertrek naar Leiden. In de familie Kralt deed het verhaal de ronde dat men af zou stammen van de zogenaamde 'Hannekemaaiers', seizoenarbeiders die in de 17e en 18e eeuw in de zomer vanuit Duitsland richting de Lage Landen trokken om te helpen bij de oogst. Voor deze overlevering is echter geen bevestiging gevonden. Omdat in beiden plaatsen een belangrijke rol was weggelegd voor de lakenindustrie, kan het ook zijn dat er sprake was van handelsrelaties tussen Odenkirchen en Leiden. En tenslotte kan Leiden aantrekkingskracht op Hermanus (1661) uitgeoefend hebben omdat er familie woonde: Op 18-04-1653 huwden in Leiden Walburg Crals (Krals) en Gillis Pelzer. Zij zijn beiden afkomstig uit het land van Guylich, de streek waarin ook Odenkirchen ligt. Mogelijk is deze Walburg Krals dezelfde persoon als de Walburg Crall die in 1661 getuige was bij de doop van Herman Crall in Kelzenberg. 

 

Het gezin

Hermanus en Anna kregen zes kinderen, drie meisjes en drie jongens. Het oudste kind, Geertje, overleed op 2-jarige leeftijd en werd in 1705 begraven op het kerkhof De Twee Bolwercken in Leiden. Er zijn geen nakomelingen gevonden van de zonen Dirk (1706) en Jacob (1714) en evenmin van dochter Maria (1710).  Dochter Geertje (1708), die in 1735 huwde met Jan van der Laan uit Loenen, kreeg wel kinderen. Deze lijn nakomelingen is op dit moment nog niet verder onderzocht.

Adres
Alle adressen die bekend zijn van Hermanus en Anna liggen in het centrum van Leiden. Voor ze in 1702 in het huwelijk traden, woonde Hermanus op het Rapenburg en Anna op de Heerengracht. Niet duidelijk is waar deze panden precies gelegen hebben. Vermoedelijk woonden ze in het pand waar ze werkten. Na de huwelijksvoltrekking vestigde het echtpaar zich in de Lange Diefsteeg. Daar hebben ze niet lang gewoond, want in 1703 wonen ze in de Langebrug. In 1707 koopt Hermanus (1661) een pand in de Wolsteeg. Het betreft het perceel op nummer 5, waar vandaag de dag ‘Biercafe De WW’ is gevestigd. Na een half jaar wordt het huis echter al, via een ‘willig decreet van de vierschaar’ verkocht door ‘de bode met de roede’ ( d.w.z.dat het met toestemming van het gerechtshof werd verkocht door de deurwaarder). Niet duidelijk is of het echtpaar ooit op dat adres heeft gewoond.

 

Beroep
Hermanus heeft diverse beroepen uitgeoefend. In de akte van ondertrouw uit 1702 staat vermeld dat hij dienstknecht was, in zijn begraafakte (1730) staat aangegeven dat hij stalknecht was. Daarnaast oefende hij, samen met Anna, ook het beroep van brandewijnverkoper uit.

 

Overlijden
Hermanus werd op 23 januari 1730 in Leiden begraven. Anna stierf twee jaar later, tussen 13 en 20 april 1732 werd ze in Leiden begraven

 

Andere schrijfwijze naam

De namen van Hermanus en Anna worden in de diverse registers en akten niet altijd hetzelfde geschreven. Tot nu toe zijn de volgende varianten bekend:
Herman, Hermannus, Hermannes, Hermannis, Harmanus, Cral, Craal, Crael, Crall, Kraal, Krael, Krals, Krall.
Johanna Wilhelmina van der Laan, Laen, Laer, Laar

 

Bronnen 

Doopakte Herman Crall

Archief Jüchen (Dld), Dopen Evangelische Kirche Kelzenberg,1661

Doopakte Anna van der Laan (1674)
Archief Erfgoed Leiden, Dopen Hooglandsche Kerk 1667 - 29 maart 1674., archiefnummer 1004, Dopen NH Hooglandsche Kerk, inventarisnummer 238

Huwelijksakte Hermanus Kral en Anna van der Laan (1702)
Archief Erfgoed Leiden, NH Ondertrouw CC. juni 1698 - 1702., archiefnummer 1004, Nederlands Hervormd Ondertrouw (1575-1795), inventarisnummer 27, blad CC - 268, Gemeente: Leiden, Periode: 1698-1702

Doopakte Geertje Kral (1702)
Archief Erfgoed Leiden, Dopen Pieterskerk 1699 - 30 april 1710., archiefnummer 1004, Dopen NH Pieterskerk, inventarisnummer 226

Begraafakte Geertje Kral (1702)
Archief Erfgoed Leiden Archief Gaarder, Begraven 1704-1709

Begraafakte Hermanus Kral (1661)
Archief Erfgoed Leiden, Archief nr 1004, DBT Leiden Archief bloknummer 0508, inventarisnummer 214+19

Begraven Anna van der Laan (1674)
Archief Erfgoed Leiden, Archief nr 1004, DBT Leiden Archiefbloknr. 0508, inventarisnummer 214+19

Testament Hermanus Kral en Anna van der Laan 1702

Archief Erfgoed Leiden, 1702, archiefnummer 506, Archief van notaris Thomas [Gerritsz.] van Swieten, 1693-1712, inventarisnummer 1650, aktenummer 66, Gemeente: Leiden, Periode: 1702

Koop huis Wolsteeg Leiden door Hermanus Craal

Archief Erfgoed Leiden, Eerste Register, fol. 1-178, bonnen Wanthuis en Wolhuis., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6611, blad 162v, Gemeente: Leiden, Periode: 1642-1811