Waar Geertje en Dirck woonden en werkten

 

In diverse documenten uit Delft en Leiden wordt de straat en/ of het huis genoemd waar Dirck, Josijntje en Geertje woonden. Ook is er een aantal belastingaanslagen en eigendomsbewijzen  gevonden. Op deze pagina is een overzicht te vinden van de plaatsen waar Josijntje, Geertje en Dirck gewoond hebben

 

  • Het trouwregister vermeld in 1647 dat zowel Dirck als Josijntje op dat moment in Den Haag woonden.
  • In het stadsarchief van Delft wordt een register bewaard met de namen van eigenaren van huizen uit de periode 1648-1812: het Huizenprotocol. In dit register komt de naam van Dirck Jorisse van der Laen voor als eigenaar van een huis aan de ‘Noortseijde van den Nieuwenlangendijck’. De registratie in dit document is uit de periode 1648-1652. De exacte locatie van het huis is nog niet duidelijk, de grenzen van de percelen zijn in de loop der jaren gewijzigd. In 1832 was het huis al afgebroken, een schatting is dat het ongeveer lag waar zich nu het huis met nummer 40 bevindt. Het is niet duidelijk of Dirck en Josijntje daadwerkelijk in dit huis gewoond hebben.

 

  • In het testament dat Josijntje van Beeck en Dirck van der Laen in 1651 laten maken, staat dat ze wonen op de hoek van de Dircklangensteeg en de Oude Delft. Niet duidelijk is welke van de twee hoeken dit is geweest.

     

     

     

     

    Het is niet duidelijk hoe het huis waar Dirck en Josijntje in 1653 woonden eruit zag en wat de exacte locatie was. Dit schilderij, dat gedateerd wordt rond 1690, geeft echter een indruk van de omgeving waar het gestaan heeft.

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    Jan van der Heijden. ± 1690. Gezicht op de Oude Delft met de Oude Kerk in Delft. (The Detroit Institute of Art, Detroit) 

     

    • Er zijn twee documenten uit 1653 waarin wordt aangegeven dat Geertje en Dirck in Delft een herberg runnen. Deze heet ‘De Roomer’ en ligt ‘aen de Oude Delft, ontrent de kerk’. Het is niet duidelijk welk pand dit is geweest, maar het lijkt  erop dat dit niet het huis is dat hierboven werd genoemd: De afstand tussen de Dircklangensteeg en de Oude Kerk is daarvoor te groot. 

     

    • Het is niet duidelijk of het gezin na het gedwongen vertrek uit Delft eerst nog ergens anders heeft gewoond of meteen naar Leiden is vertrokken, maar op 8 april 1655 krijgt Dirck van der Laen in Leiden een vergunning als tapper/ herbergier. Dat ze in  dat jaar in Leiden wonen, blijkt ook uit een document over de verdeling van de boedel van Cornelia van der Beeck, een tante van Josijntje van der Beeck, de eerste echtgenote van Dirck. In de eindafrekening , die is gedateerd 16 oktober 1655, staat vermeld dat Dirck woont in ‘De Roos op de Hoogewoert’.

    'Gelycke apostille verleent aen Dirck Jorisse

    van der Laen . Actum den 8:4:1655 mits ten be-

    -houve van de armen  betaelen 2 gulden x stuyvers'

    Gedeelte uit de boedelscheiding van Cornelia van Beeck, overleden 1655 te Delft, waarin wordt aangegeven dat Dirck van der Laen woont 'op de Hoogewoert Goude Roos tot Leyden'.

     

     

    • In 1656 overlijdt Pieter Pieterse Slingerlant, de vader van de eerste echtgenoot van Geertje de Jonghe. Hij bezit veel panden in Leiden. Bij de verdeling van de erfenis komen Geertje en Dirck in het bezit van een aantal van deze huizen: Huijgenstraat 1, 5, 6, 8 en 9, Haven (Vrijdomme buyten de Sijlpooort) en de Hooigracht. De panden in de Huijgenstraat worden snel doorverkocht.
      1. In dezelfde periode wordt herberg De Roos (de Vergulde Roos, de Gouden Roos) aan het Hogewoerd gekocht. De ingang van deze herberg lag tussen de Jorissteeg en de Koenesteeg. Dat het geen eenvoudig onderkomen is geweest, blijkt uit een omschrijving uit 1654:  ‘….. een ruyme  wel doortimmerde huysinge ende erve hebbende verscheyden vertrecken, mitsgaders een royale plaets, rolbaen schijftafel ende portepen met een schoone stallinge, zijnde een vermaerde herberge genaemt de Vergulde Roos .... ’.

        Dat het een grote herberg was, kan ook worden afgeleid uit het feit dat de paardenstal een uitgang had aan de Krauwelsteeg. Dit straatje lag indertijd lag tussen het Hogewoerd en het Levendaal, ongeveer waar nu het Lambertushof ligt.

       

      • In 1664 wordt de herberg aan het Hogewoerd verkocht en verhuist het gezin naar de hoek van de Langebrug en de Wolsteeg. Het huis, dat werd gebouwd rond 1650, is vandaag de dag een rijksmonument (Langebrug 44). In de bonboeken van Leiden wordt het huis het ‘Metselaershuijs’ genoemd. Niet duidelijk is waarom dit zo is, want er zijn geen aanwijzingen dat het huis ooit in het bezit was van een metselaer of het gilde van de Metselaers.
        1. Dirck staat vanaf dit moment ook niet langer geregistreerd als herbergier, maar als brandewijnverkoper, wijnkoper of destillateur. Dit laatste zou er op kunnen wijzen dat er mogelijk een destilleerderij in het pand gevestigd is geweest.

          In 1687 en 1688, bij het overlijden van zijn vrouw Geertje en een aantal van zijn kinderen, woont Dirck nog steeds in dit pand. In 1692, na zijn overlijden, wordt het huis verkocht

         

         

         

         

         

         

        Dit schilderij van de Leidse schilder Pieter Cornelis van Slingelandt , een neef van de eerste echtgenoot van Geertje de Jonghe, geeft een beeld van het interieur van een huis in deze tijd. 

         

         

         

         

         

         

         

         

         

        Pieter Corneliszoon van Slingelandt (1640-1691). Interieur met bordurende vrouw, een kind en een baby in de wieg.  (Museum de Lakenhal, Leiden) 

        • In 1664 wordt de herberg aan het Hogewoerd verkocht en verhuist het gezin naar de hoek van de Langebrug en de Wolsteeg. Het huis, dat werd gebouwd rond 1650, is vandaag de dag een rijksmonument (Langebrug 44). In de bonboeken van Leiden wordt het huis het ‘Metselaershuijs’ genoemd. Niet duidelijk is waarom dit zo is, want er zijn geen aanwijzingen dat het huis ooit in het bezit was van een metselaer of het gilde van de Metselaers.

            Dirck staat vanaf dit moment ook niet langer geregistreerd als herbergier, maar als brandewijnverkoper, wijnkoper of destillateur. Dit laatste zou er op kunnen wijzen dat er mogelijk een destilleerderij in het pand gevestigd is geweest.

            In 1687 en 1688, bij het overlijden van zijn vrouw Geertje en een aantal van zijn kinderen, woont Dirck nog steeds in dit pand. In 1692, na zijn overlijden, wordt het huis verkocht

          Enkele regels uit het archief van de gaarder in Leiden uit 1688: Het begraven van  ‘kinders’ van Dirck van der Laen, ‘brandewijnvercoper op de Langebrugge bij de Wolsteegh’

           

          Bronnen

           

          Waarbrief Noortseijde van den Nieuwenlangedijck

          Stadsarchief Delft, eigenaren onroerende zaken, inv.nr. 12258, 1648-1812, folio 422r2

          Kadaster Delft 1812-1832

          Historisch GIS perceelnrs 2004, 1832, bron: 02 Ora 281-283: ca. 1648, blz/postnr 422r2, verkoopbrief 4a260

          Testament Dirck van der Laen en Josijnne van der Beeck 1651

          Stadsarchief Delft, 161 Oud Notarieel Archief Delft, 1574-1842, ordeningsschema 40 Jan Jorisz. van Ophoven, minuutakten 1634-1683, 1651, aktenr 266

          Verbanning Delft

          Stadsarchief Delft, Invnr:1.2387, Omschrijving: crimineelboek, Notaris: Onbekend (1619-1653) Soort akte: vonnis

          Vergunning tapper/ herbergier Leiden

          Archief Erfgoed Leiden, Gerechtsdagboeken, index 92/347,toegangsnr. 0501A, invnr. 44

          Boedelscheiding Cornelia van Beeck

          Stadsarchief Delft, Oud Notarieel Archief, invnr: 161.2113G, Notaris Johannes Ranck (1652-1685), Onroerend goed: Leiden, Hoogewoert (Roos): huis.

          Bonboeken Leiden:

          • Hogewoerd, Stadsarchief Leiden e.o., Vierde Register, fol. 211-479, bon Hogewoerd., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6619, blad 304

          • Huijgenstraatje 1, Stadsarchief Leiden e.o., Negende Register, fol. 1-340, bon Zijloord., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6630, blad 287v

          • Huijgenstraatje 5, Stadsarchief Leiden e.o., Negende Register, fol. 1-340, bon Zijloord., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6630, blad 289r

          • Huijgenstraatje 6, Stadsarchief Leiden e.o., Negende Register, fol. 1-340, bon Zijloord., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6630, blad 290v

          • Huijgenstraatje 8, Stadsarchief Leiden e.o., Negende Register, fol. 1-340, bon Zijloord., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6630, blad 291v

          • Huijgenstraatje 9, Stadsarchief Leiden e.o., Negende Register, fol. 1-340, bon Zijloord., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6630, blad 291v

          • Haven – Vrijdomme buyten de Sijlpoort, Stadsarchief Leiden e.o., Negende Register, fol. 467-580, Waardbon., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6632, blad 467v

          • Hoygracht, Stadsarchief Leiden e.o., Vijfde Register, fol. 1-275, bonnen Burgstreng en Kerkvierendeel., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6620, blad 138v

          • Wolsteech/ Langebrug, Stadsarchief Leiden e.o., Archief Erfgoed Leiden, Eerste Register, fol. 1-178, bonnen Wanthuis en Wolhuis., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6611, blad 165v. 

          Verkoop panden Huijgenstraatje,

          Stadsarchief Leiden e.o., 67+4A-67ZZZ ‘Waarboeken’Registers van akten van transport van onroerend goed, 67+4J4J, 1656 mei-1657juni.1656-1657, folio 197 1so

          Rekening verkoop pand Hooigracht

          Stadsarchief Leiden e.o., 1657, archiefnummer 506, Archief van notaris Claes [Dircksz.] Verruyt, 1641-1666, inventarisnummer 715, aktenummer 16

          Beschrijving herberg De Vergulde Roos

          Barendregt, L., Suurmond- van Leeuwen, H.( red), 1988, Bodemonderzoek in Leiden, jaargang 10.

          Woonadres 1687 en 1688

           Archief Gaarder Leiden, verkregen via www,familysearch.org .

          Woonadres 1692

          Stadsarchief Leiden e.o., Archief Erfgoed Leiden, Eerste Register, fol. 1-178, bonnen Wanthuis en Wolhuis., archiefnummer 501A, ~Stukken betreffende afzonderlijke onderwerpen; Registratie van onroerend goed 1585-1816 (1819), inventarisnummer 6611, blad 165v.

          Langebrug monumentenregisterhttps://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/25054

          Maak jouw eigen website met JouwWeb